Eretz-İsrael (İsrail Toprakları) Yahudi halkının doğduğu yerdi. Dini, siyasi, tinsel kimliği burada şekillendi. İlk kez burada bağımsızlığa ulaştılar, ulusal ve uluslararası düzeyde kültürel değerler yarattılar. Tevrat ilk kez burada medeniyete sunuldu.
Yusuf BESALEL
Nagidı Ortaçağ’da İslam ve (bazı Hıristiyan) ülkelerinde Yahudi cemaatinin başı olarak tanınan şahıs.
Reş Galuta: Sürgündeki Yahudi cemaatlerinin başkanı anlamındaki Aramice kökenli terim. Bu terimle Bâbil’deki Yahudi cemaatini Yahudi olmayan yöneticilere karşı temsil eden kişi tanımlanırdı. Bu makam, babadan oğula geçer ve sahiplerinin Kral David’in soyundan geldiğine inanılırdı. Talmud, Reş Galuta’ya 2. yüzyıldan beri değinmektedir ve bahis konusu olan 15ᆥ Reş Galuta’nın en ünlüsü, Mar Ukba adlı din bilginidir. Reş Galuta, vergi toplamak, suçluları cezalandırmak gibi yetkilere sahipti. Yetkilerininin gücü, kendisinin Kral veya Halife ile olan ilişkilerine bağlıydı. Reş Galuta, Geonik dönemde Halife’den önce Geonim’in onayını almalıydı…
Roş Yeşiva: Yeşiva Başkanı. Yeşiva’nın başındaki Rav, eski devirlerde aynı zamanda tüm cemaatin de başkanıydı.
Şofetim: Hakimler, mahallî yöneticiler. Yahudiler, Yeoşua’nın ölümünden sonra Tanrı’nın emirleriyle çelişen davranışlarda bulunmuşlar ve Tanrı da onları buna karşın düşman egemenliğine sokmuştur. Tevrat, Yahudiler’in özgürlüklerine kavuşmak için Tanrı’ya yalvardıklarında, Tanrı’nın onlara Hakim-Yöneticiler gönderdiğini yazar. Bunların bazıları: Otniel Ben Kenze, kadın peygamber Devora, Gideon, Avimeleh, Yiftah ve Simson’dur.
Zugot: Mişna’nın "Avot" (Atalar) (14ᆣ) faslının açılış bölümünde belirtilen ve Sözlü Yasa’nın iletimini sağlayan beş çift öğretmeni belirten İbranice kelime. Geleneğe göre; bu çiftlerdeki birinci şahıs, başkan (Nasi), ikincisi ise başkan vekili (Av Bet-Din) idi. Bu kişiler, Bet-Amikdaş’ın Taştan Oyulmuş Odası’nda toplanan Sahnedrin Meclisi’nin başındaydılar. Makabiler İsyanı öncesi ile Tanaim dönemi arasında yaşamış bölge lideri çiftleri şunlardır: 1- Yose Ben Yoezer ve Yose Ben Yohanan (M.Ö. 160’tan evvel); 2- Yoşua Ben Pesahya ve Nittai (M.Ö. 130 dolayları); 3- Yuda Ben Tabbai ve Şimeon Ben Şetah (M.Ö. 100ᇟ dolayları); 4- Şemaya ve Avtalyon (M.Ö. 1.yüzyılın sonlarına doğru); 5- Hillel ve Şamay (M.Ö. 1. Yüzyılın sonu ile M.S. 30 arası). Her biri önemli bir Tanaim okulu kurmuştur.
Kaynakça: "Yahudilik
Ansiklopedisi", Cilt I, II, III
Yusuf Besalel
